Przewoźniku, zabezpiecz swoje prawa!

Transport międzynarodowy to nie tylko intratny biznes, właściciele firm przewozowych powinni przede wszystkim mieć na uwadze, że przekraczanie granic handlowych może być równoznaczne z przekroczeniem granic prawnych. Zawierając umowę przewozu, która wiąże się z koniecznością dostarczenia towaru do innego kraju należy pamiętać o klauzulach umownych ograniczających naszą ewentualną odpowiedzialność kontraktową do granic polskiego wymiaru sprawiedliwości.

Konwencja CMR

Podstawowym dokumentem prawnym regulującym kwestię przewozów międzynarodowych jest Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) i Protokół podpisania, sporządzone w Genewie dnia 19 maja 1956 r. (Dz. U. 1962 r. Nr 49 poz. 238; dalej jako – konwencja CMR). Jest to akt prawny kształtujący odpowiedzialność przewoźnika w sposób bardziej rygorystyczny niż przepisy prawa krajowego. Jej przepisy dotyczą odpłatnych umów przewozu towarów, których miejsce przyjęcia i dostarczenia znajduję się w dwóch różnych krajach. Dodatkowo jeden z tych krajów musi być sygnatariuszem konwencji CMR.

Należy pamiętać, że zgodnie z art. 91 ust. 1 Konstytucji RP ratyfikowane umowy międzynarodowe, a taką niewątpliwie jest konwencja CMR, mają pierwszeństwo stosowania przed przepisami krajowymi.

Zatem odpowiedzialność przewoźnika będzie w pierwszej kolejności regulowana normami konwencji CMR. Natomiast w sprawach nieuregulowanych tym aktem prawnym, strony umowy przewozu międzynarodowego na podstawie art. 3 ust. 1 rozporządzenia Rzym I (Dz. Urz.UEL. 2008 r. Nr 177 s. 6) mogą swobodnie dokonywać wyboru prawa właściwego dla dochodzenia roszczeń związanych z zawartą umową.

Rozporządzenie Rzym I

Dopuszczalność wyboru prawa właściwego do rozstrzygania sporów wynikłych na płaszczyźnie umowy przewozu powinno mieć kluczowe znaczenie dla polskich przedsiębiorców prowadzących firmy transportowe. Co prawda przepisy Konwencji CMR kształtują odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub niewłaściwego wykonania umowy przewozu, są one jednak bardzo ogólnikowe i niepełne. Możliwość wyboru prawa właściwego do rozstrzygania sporów związanych ze stosowaniem postanowień umownych zawsze jest elementem korzystnym dla stron. Polscy przedsiębiorcy nie powinni zatem zapominać o zawarciu takiej klauzuli w treści kontraktu.

W przeciwnym razie zgodnie z art. 5 ust. 1 rozporządzenia Rzym I prawem właściwym do rozpatrywania wynikłych sporów będzie: „prawo państwa, w którym przewoźnik ma miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem że w tym samym państwie znajduje się miejsce przyjęcia towaru do przewozu lub miejsce dostawy, lub miejsce zwykłego pobytu nadawcy. Jeżeli warunki te nie są spełnione, stosuje się prawo państwa, w którym znajduje się uzgodnione przez strony miejsce dostawy”.

Prawo krajowe

Jeżeli w umowie przewozu zostanie zawarta klauzula wybory prawa polskiego, spory wynikłe z kontraktu będą podlegać dwóm aktom prawnym, ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz. U. 2012 r. poz. 1173) oraz kodeksowi cywilnemu (art. 774 – 793).

Ponieważ jednak uregulowania kodeksowe dotyczące umowy przewozu mają charakter generalny, pierwszeństwo stosowania, będą mieć przepisy szczególne. W sytuacji, zatem kiedy konwencja CMR nie będzie regulowała danej kwestii, a klauzula umowna przekaże spór pod władzę polskiej jurysprudencji, sąd orzekać winien na podstawie przepisów ustawy Prawo przewozowe.

Zgodnie z powyższym, oddanie sporu wynikłego z umowy międzynarodowego przewozu towarów pod właściwość prawa polskiego jest dla polskich przedsiębiorców korzystne, nie tylko ze względu na łatwiejsze dochodzenie roszczeń. Wiąże się także, z mniej kosztownym postępowaniem sądowym, bez bariery językowej i znacznych odległości od miejsca toczącego się postępowania.

Autorką publikacji jest Aplikantka Radcowska – Katarzyna Ożóg